De NVP laat de stem van pleeggezinnen horen en komt op voor hun belangen bij politici, bestuurders, beleidsmakers en organisaties. Niet zonder succes, want in 2022 kwam pleegzorg geregeld ter sprake in de Tweede Kamer en op andere plaatsen.

Toch zit er een paradox in de gesprekken over pleegzorg: hoewel iedereen positief spreekt over pleegzorg, is er in de meer fundamentele discussies weinig aandacht voor pleegzorg als onderdeel van het geheel van jeugdzorg en voor de positie van pleeggezinnen daarin. Die gesprekken gaan nog veel vaker over professionals, cliënten, over instellingen en gesloten jeugdzorg.

Daarom is het nodig om constant aandacht te vragen voor de situatie en positie van pleeggezinnen. Dat deden we op landelijk en op lokaal niveau. Op landelijk niveau onderhielden we contact met de ministeries van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en het ministerie van Justitie en Veiligheid en de bewindspersonen die bij deze ministeries verantwoordelijk zijn voor pleegzorg en de rechtspositie van pleeggezinnen, staatssecretaris Van Ooijen en minister Weerwind. Daarnaast spreken we geregeld met Kamerleden en met ambtenaren van de ministeries.

Vergoeding kosten

In die gesprekken kwamen een aantal onderwerpen die voor pleeggezinnen spelen geregeld terug. Zoals de vergoeding van kosten voor pleegzorg – we krijgen hierover ook niet voor niets de meeste vragen bij de helpdesk. Pleeggezinnen dreigden buiten de boot te vallen bij een aantal compensatiemaatregelen van de overheid tegen de stijgende kosten. Het aankaarten van dit probleem bij staatssecretaris Van Ooijen en Kamerleden leidde tot een extra verhoging van de pleegvergoeding in 2023.

Een ander onderwerp van gesprek was de regeling bijzondere kosten pleegzorg. Deze regeling geldt alleen als er sprake is van een kinderbeschermingsmaatregel of pleegoudervoogdij. Pleeggezinnen met een vrijwillige plaatsing kunnen geen gebruik maken van deze regeling, net als pleeggezinnen met een pleegkind dat ouder is dan 18 jaar: dan is een pleegzorgplaatsing een vrijwillige plaatsing. Sommige pleegzorgorganisaties maken een uitzondering, daar kunnen ook pleeggezinnen met een vrijwillige plaatsing gebruik maken van de regeling. Wij vinden dat er geen onderscheid zou moeten zijn en dat bijzondere kosten tot 21 jaar vergoed moeten worden, ook als er sprake is van een vrijwillige plaatsing. Hiervoor vroegen we aandacht in een bericht aan de Tweede Kamer, wat leidde tot een motie over dit onderwerp van GroenLinks en de PvdA.

De motie werd niet aangenomen, maar het onderwerp bijzondere kosten krijgt wel een plekje in een nieuwe handreiking over kosten en vergoedingen voor pleegzorg. Samen met het ministerie van VWS, Jeugdzorg Nederland en de VNG werken we aan een nieuwe handreiking die in het voorjaar van 2023 verschijnt.

Onderdeel van deze handreiking zijn ook de tarieven die gemeenten betalen voor pleegzorg. Deze tarieven variëren sterk. Pleeggezinnen zijn voor ondersteuning en begeleiding afhankelijk van de afspraken die gemeenten en pleegzorgorganisaties maken. De handreiking moet ervoor zorgen dat gemeenten een realistisch tarief voor pleegzorg betalen aan de pleegzorgorganisatie.

Voorrang voor pleegkinderen

In november kondigden minister Weerwind en staatssecretaris Van Ooijen aan de wachtlijsten aan te willen pakken door kinderen met een beschermingsmaatregel voorrang te geven bij de toekenning van jeugdhulp. Wij vinden dat voorrang voor alle pleegkinderen zou moeten gelden. Dat brachten we onder de aandacht in een brief aan de Kamerleden in aanloop naar een debat over jeugdzorg in november.

Voorrang is nodig, want te lang wachten op hulp gaat ten koste van stabiliteit en continuïteit van zorg voor pleegkinderen. Te lang wachten op aanvullende hulp kan ervoor zorgen dat een pleegzorgplaatsing eindigt in een breakdown, bleek uit het onderzoek ‘Waarom stoppen pleegouders’, dat we in 2019 samen met het NJi en Jeugdzorg Nederland publiceerden. In een brief aan de staatssecretaris lichtten we nogmaals de belangrijkste uitkomsten en aanbevelingen van het onderzoek toe, nadat de staatssecretaris zich in een debat met de Tweede Kamer afvroeg wat de redenen waren voor pleegouders om te stoppen met pleegzorg. GroenLinks-Kamerlid Lisa Westerveld, die we vorig jaar interviewden over pleegzorg, merkte daarbij terecht op dat deze redenen bekend zijn.

Als gevolg van de crisis in de jeugdbescherming worden er in het maatschappelijk debat vraagtekens gezet bij de rechtvaardigheid van uithuisplaatsingen. Daardoor zijn sommige pleegouders gaan twijfelen. Pleegouders merken dat zij aangekeken worden op de problemen rondom uithuisplaatsingen. Dit bespraken we met Kamerleden, wat ervoor zorgde dat verschillende Kamerleden van de ChristenUnie, BBB, SGP en anderen hun waardering en steun voor pleeggezinnen uitspraken.

Lokaal en regionaal

De praktische invulling van pleegzorg gebeurt lokaal en regionaal, door pleegzorgorganisaties, gemeenten en jeugdzorgregio's. Het is belangrijk dat pleeggezinnen daarover mee kunnen praten. Daarom begonnen we met het versterken de medezeggenschap via de pleegouderraad, samen met het Landelijk Overleg Pleegouderraden (LOPOR). Ook stimuleren en faciliteren we regionaal het ‘goede gesprek’ over pleegzorg: hierin gaan alle betrokken partijen in gesprek over wat goed gaat en wat beter kan. Op basis van de uitkomsten van deze gesprekken stellen de betrokken partijen een verbeteragenda op om pleegzorg nog beter te organiseren.